دانشنامه مشاهیر نی‌ریز

شرح احوال و زندگانی ام سلمه بیگم
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ام سلمه بیگم(ملقب به دعا) »
      ام ‏سلمه بیگم ملقب به دعا، دختر سید قطب‏ الدین محمد نیریزى و نوه دخترى شیخ على ‏نقى اصطهباناتى، از زنان بزرگ، دانشمند و اهل عرفان که در سده دوازدهم هجرى قمرى مى ‏زیسته است.      وى با توجه به مطالبى که در مقدّمه جامع الکلیات آورده، مى ‏بایست در سال 1143 ه . ق. در شیراز ولادت یافته باشد. امّ‏ سلمه در 1158 ه . ق. نزد پدرش به فراگیرى علوم و معارف دینى و عرفانى پرداخت...

چند غزل تازه از ساکت نی‌ریزی
دانشنامه مشاهیر » شاعران و سخنوران نیریز » ساکت نیریزی »
نی‌ریز در روزگار قاجاری، شاعران چندی را در دامان خود پرورانده است؛ سید نعیم با نام شعری «سحاب»، سید اشرف با نام شعری «شهاب»، محمد جعفر فرزند محمدباقربا تخلّص «شعله»، و میرزا ابراهیم متخلص به ساکت در شمار ستارگان ادب نی‌ریزِ عهدِ قاجارند. بیشترینهٔ شاعران نی‌ریزِ عهدِ قاجار، به گواهی  گفتارهای تذکره نویسان، دارای دیوان بوده‌اند؛ اما دریغا که امروزین روز، آن دیوان‌ها یا از بین رفته‌اند و یا به‌احتمال اندک، در موزه‌ها و کتابخانه‌های کشور، غبار فراموشی بر...

شرح اصول اقلیدس (اثر ابوالعباس نیریزی)
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ابوالعباس نیریزی (فضل بن حاتم) » آثار ابوالعباس نیریزی »
حدود یک سده قبل از ابوالعباس نیریزی یعنی در حدود اواخر سده دوم و اوایل سده سوم، اصول اقلیدس چندین بار به زبان عربی ترجمه شد. ترجمه‌ای که ابوالعباس در اختیار داشته، اثر حجاج بن یوسف مطر (متوفی اوایل سده ۳ ه. ق.) بوده است. نیریزی بر این ترجمه، شرح نوشت و این شرح ازنظر تاریخ ریاضیات اسلامی و یونانی بسیار مهم است. چه، در آن، قسمت‌هایی از آثار ایرن اسکندرانی  (حدود ۱۰۰ م.) و سنبلیقیوس  (حدود ۵۰۰ م.) و...

شرح احوال و زندگانی نورالدین احمد بن صفى الدین عبدالرحمن حسینى
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » خاندان سید جلال الدین عبدالله حسینی » خاندان سید نورالدین محمد حسینی » نورالدین احمد بن صفی الدین عبدالرحمن حسینی »
     وى در 19 جمادى الثانىِ 824 ه . ق. در شیراز ولادت یافت. از آنجا که خانواده وى اهل علم و عرفان بودند، وى از همان آغاز کودکى و نوجوانى به فراگیرى علوم دینى و دانشهاى ادبى روى آورد. نورالدین بیش از هرکس از محضر پدر خود بهره جست، و علاوه بر او، نزد فقیهان، متکلمان، محدثان و ادبیان آن زمان تلمذ کرد. او نحو و صرف را نزد غیاث‏ الدین ایجى، کلام را نزد شرف الدین...

شرح احوال و زندگانى سید قطب الدین محمد حسینی نیریزی
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » سید قطب الدین محمد حسینی نیریزی »
     سید قطب ‏الدین در نیریز ولادت یافت. تاریخ تولد او به طور دقیق دانسته نیست، امّا با توجه به مطالبى که در برخى از آثارش آمده است، ولادت او را در آغاز سده دوازدهم، یعنى در 1100 ه . ق. حدس زده‏اند. او در مقدمه ترجمه غزل عطار و مقدمه قصیده عشقیه، در سبب ترجمه غزل عطّار و سرودن قصیده عشقیه گفته است: «لقد سمعت فى ریعان الشباب منذ قرن غزلاً من منظومات العارف الرّبانى و العالم...

آثار ارشدالدین نیریزی
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ارشدالدین نیریزی(ابوالحسن علی بن محمد بن علی) »
علی‌رغم اینکه درباره وی گفته‌اند که «احادیث بسیار نبشت و روایت و سماع و استماع و املا کرد» و همچنین آثار بسیاری به او منسوب است، امّا به‌جز چند بیت اثری از او به دست نیامد. در اینجا آثار منسوب به او را معرفی می‌کنیم، به امید آنکه بتوان اثری از آن‌ها در کتابخانه‌های دولتی و یا شخصی به دست آورد. 1.   باکوره الطلب لاهل الادب: چنانکه مؤلف شدالازار گفته، موضوع این کتاب، خطبه، امثال و ادبیات بوده است. علاوه...

خسرو و شیرین (اثر شعله نیریزی)
دانشنامه مشاهیر » شاعران و سخنوران نیریز » شعله نیریزی » آثار شعله نیریزی »
مهم‌ترین و تنها اثر مدون شعله نی‌ریزی، مثنوی خسرو و شیرین است. این مثنوی به تقلید از مثنوی خسرو و شیرین نظامی گنجوی به بحر هزج مثمن مقصور در داستان عشق خسرو به شیرین و عشق فرهاد به شیرین سروده شده است. شعله این مثنوی را به معتمدالدوله فرهاد میرزا تقدیم کرده و به گفته مؤلف تذکره مرآت الفصاحه، صد تومان از معتمدالدوله انعام گرفته است. این موضوع که وی برای تقرب به دستگاه فرهاد میرزا و عذر گناهان گذشته...

متن و شرح مسمط بهاریه در مدح امام زمان (عج)
دانشنامه مشاهیر » شاعران و سخنوران نیریز » شهاب نیریزی » آثار شهاب نیریزی » قصاید »
این نوشته، بخش چهارم از مقاله‌‌ی "خطاطان نیریز، از صفویه تا قاجار" به قلم  "محمد امیر جلالی (دانشجوی دورهٔ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران)" است. برای حفظ امانت‌داری، متن مقاله عیناً ذکر شده است اما به دلیل تنظیم حجم صفحات، مقاله به ۴ قسمت تقطیع شده است. بخش های دیگر این مقاله را اینجاها بیابید: بخش نخست، بخش دوم، بخش سوم و بخش چهارم.       ... برای آشنایی خوانندگان با نمونه‌ای از سروده‌های شهاب و نشان دادن چیرگی او در امر شاعری،...

قصیده مسمّط در مولود مسعود امام زمان (عج)
دانشنامه مشاهیر » شاعران و سخنوران نیریز » عمان نیریزی » آثار عمان نیریزی »
اى سرو سهى بالا، وى ماه هلال ابرو             اى شوخ پرى پیکر، وى حور بهشتى رو زن دست و فکن یکسو، از روى، دو سو گیسو         از شعله رخسارت، آتشکده کن مَشْکو کن منقلب الاضلاع، ارکان زمستان را از حادثه تاراج، اطراف چمن بنگر                      بى‏ لاله حمرا بین، بى‏ برگ سمن بنگر از سبزه و گل خالى، دامان دمن بنگر                  شاخ و شخ  و باغ و راغ پرزاغ و زغن  بنگر آذر زده آذر مه، ارکان گلستان را از یاسمن و نسرین، رنگینى بستان...

شرح احوال و زندگانی ابوالفضل نیریزی
دانشنامه مشاهیر » عالمان و عارفان نیریز » ابوالفضل نیریزی(فرزند مظفرالدین ابوالخیر) »
     ابوالفضل فرزند مظفرالدین ابوالخیر نیریزى، عالم، فقیه، متکلم و مدّرسِ فارس که درسده 6 و 7 ه . ق. مى ‏زیسته است.      آگاهى ما درباره زندگانى و آثار او مبتنى است بر گزارش کوتاه و اندکى که مؤلّف شدالازار فى حطّ الاوزار عن زوّار المزار، به دست داده و دیگران یعنى مؤلف تذکره هزار مزار و مؤلّف فارسنامه ناصرى نیز آن را تکرار کرده‏ اند.      ابوالفضل، جهت کسبِ علم و دانش به نقاط مختلف، از جمله حجاز...